Restrukturyzacja firmy – czym jest i jak przebiega? Kompleksowy przewodnik

W dynamicznym środowisku biznesowym wiele przedsiębiorstw mierzy się z wyzwaniami finansowymi, które mogą zagrozić ich stabilności. Jednym z kluczowych narzędzi pozwalających na odbudowę płynności i uniknięcie upadłości jest restrukturyzacja firmy, której celem jest zawarcie układu z wierzycielami i przywrócenie zdolności do funkcjonowania na rynku. W artykule szczegółowo omawiamy proces restrukturyzacji ze szczególnym naciskiem położonym na postępowanie o zatwierdzenie układu – procedury, która w ostatnich latach zyskuje na popularności wśród polskich przedsiębiorców.

Czym jest restrukturyzacja firmy? Definicja i rodzaje

Restrukturyzacja firmy to kompleksowy proces prawno-ekonomiczny, mający na celu poprawę jej sytuacji finansowej i operacyjnej. W zależności od potrzeb może przybierać różne formy:

1. Restrukturyzacja finansowa

Koncentruje się na reorganizacji zobowiązań. Obejmuje:

• Negocjacje z wierzycielami – wydłużenie terminów spłat, redukcja odsetek, częściowe umorzenie długów.
• Optymalizację struktury kapitału – zwiększenie kapitału własnego, emisja obligacji.
• Refinansowanie – zaciągnięcie nowych kredytów na spłatę dotychczasowych zobowiązań.

2. Restrukturyzacja operacyjna

Dotycząca działań wewnętrznych firmy:

• Redukcja kosztów – likwidacja nierentownych działów, optymalizacja zatrudnienia.
• Zmiana modelu biznesowego – wprowadzenie nowych produktów, dywersyfikacja rynków.
• Inwestycje w technologie – automatyzacja procesów, cyfryzacja.

3. Restrukturyzacja majątkowa

Zarządzanie aktywami firmy poprzez:

• Sprzedaż zbędnego majątku – nieruchomości, maszyn, udziałów w spółkach.
• Leasing zwrotny – pozyskanie kapitału przy zachowaniu użytkowania aktywów.
• Fuzje i przejęcia – konsolidacja z innymi podmiotami w celu zwiększenia konkurencyjności.

4. Postępowanie restrukturyzacyjne – jego podstawowym celem jest zawarcie układu z wierzycielami, który określi warunki spłaty zobowiązań. Jednym z postępowań restrukturyzacyjnych jest postępowanie o zatwierdzenie układu. Umożliwia ono podjęcie opisanych powyżej działań z obszaru restrukturyzacji finansowej, operacyjnej i majątkowej.

Przykład praktyczny: Firma produkcyjna z długiem 5 mln PLN może sprzedać nieużywane hale magazynowe, by spłacić 30% zobowiązań, a pozostałą część rozłożyć na raty w ramach układu z wierzycielami.

Twoja firma zasługuje na nowy start!

Napisz do nas

Postępowanie o zatwierdzenie układu – kluczowe etapy krok po kroku

Procedura ta, uregulowana w pewnej mierze w ustawie Prawo restrukturyzacyjne, acz zawierająca przy tym odwołania do przepisów z innych miejsc, pozwala na zawarcie prawnie wiążącego porozumienia z wierzycielami. Szczegółowo przedstawiony opis tego procesu znajdziemy poniżej:

1. Obwieszczenie o rozpoczęciu restrukturyzacji

Wniosek składa do sądu gospodarczego właściwego dla siedziby dłużnika wybrany przez dłużnika nadzorca. Od momentu jego rejestracji:

• Wstrzymane zostają egzekucje – komornicy nie mogą prowadzić zajęcia majątku.
• Zawieszeniu ulegają postępowania windykacyjne – firma zyskuje czas na reorganizację.

2. Przygotowanie dokumentacji 

Kluczowy etap, od którego zależy sukces całego postępowania. Wymagane dokumenty to:

• Spis wierzycieli – musi uwzględniać wszystkich wierzycieli, w tym pracowników i instytucje publiczne (np. ZUS).
• Propozycje układowe – szczegółowy plan spłaty zobowiązań wobec wierzycieli podzielonych na grupy interesu (np. pracownicy, banki, dostawcy). Przykład: propozycja spłaty 80% długu w 24 ratach, z umorzeniem 20%, acz warunki końcowe są ściśle powiązane z konkretną sytuacją.
• Dowody zdolności do realizacji układu – plan restrukturyzacyjny zawierający prognozy finansowe.
• Sprawozdanie zarządu – wyjaśniające przyczyny trudności finansowych.

3. Głosowanie wierzycieli

Wierzyciele głosują w grupach. W uproszczeniu, aby układ został przyjęty, musi uzyskać poparcie co najmniej 2/3 głosujących wierzycieli (licząc od kwoty przysługujących im wierzytelności).

4. Zatwierdzenie układu przez sąd

Sąd ocenia, czy:

• Układ jest zgodny z prawem (np. nie godzi w prawa pracowników).
• Jest realny do wykonania – np. firma ma wystarczające przychody, by spłacać raty.
• Zachowana jest równowaga praw – interesy dłużnika i wierzycieli są sprawiedliwie uwzględnione.

Po zatwierdzeniu układ zyskuje moc prawną i staje się obowiązujący dla wszystkich stron, nawet dla wierzycieli, którzy głosowali przeciw.

Postępowanie układowe – analiza korzyści i wyzwań

Zdecydowanie się na postępowanie układowe niesie ze sobą zarówno szereg korzyści, jak i wyzwań, a prezentują się one następująco:

Korzyści:

1. Pełna ochrona przed egzekucją – firma zachowuje kontrolę nad majątkiem (ochrona trwa co najmniej 4 miesiące).
2. Możliwość umorzenia części długów – możliwy poziom umorzenia zależy od akceptacji wierzycieli.
3. Zachowanie ciągłości działalności – uniknięcie negatywnych skutków upadłości.
4. Poprawa wizerunku – pokazanie kontrahentom, że firma aktywnie rozwiązuje problemy.

Wyzwania:

1. Skomplikowana dokumentacja – błędy formalne mogą spowodować odmowę zatwierdzenia układu.
2. Ryzyko sprzeciwu wierzycieli – zwłaszcza instytucji finansowych, które często żądają pełnej spłaty
3. Konieczność regularnej sprawozdawczości – firma pozostaje pod nadzorem wybranego nadzorcy układu.

Case study – jak przebiega restrukturyzacja firmy w praktyce?

Jeśli zastanawiamy się nad tym, jak wygląda restrukturyzacja firmy w praktyce, poniższe przykłady mogą nam pomóc zobrazować ten proces.

Przykład 1: Restrukturyzacja średniej firmy transportowej

Problem: Dług 2,5 mln PLN (głównie wobec ZUS i banków).
Rozwiązanie:

• Sprzedaż 3 nierentownych ciężarówek – pozyskano 400 tys. PLN.
• Układ z wierzycielami: spłata 80% długu w 60 ratach na przestrzeni 5 lat, umorzenie 20%.

Efekt: Firma uniknęła upadłości i odzyskała płynność po 2 latach.

Przykład 2: Restrukturyzacja spółki z branży e-commerce

Problem: Zadłużenie 10 mln PLN po nieudanej ekspansji zagranicznej.
Rozwiązanie:

• Zamknięcie oddziałów w 3 krajach.
• Układ obejmujący konwersję 70% długu na udziały dla wierzycieli oraz umorzenie pozostałych 30%.

Efekt: Wierzyciele zostali współwłaścicielami, a firma skupiła się na rynku krajowym.

Najczęstsze błędy w postępowaniu o zatwierdzenie układu

Należy mieć na uwadze, że postępowanie o zatwierdzenie układu nie jest prostym do przeprowadzenia procesem, w związku z czym względnie często można natknąć się w jego toku na różne problemy. Najczęściej występujące to:

Zbyt duże oczekiwania odnośnie do redukcji – układ jest przyjmowany w głosowaniu wierzycieli, co ogranicza możliwe do uzyskania umorzenia zobowiązań. Nie można zagwarantować poziomu umorzenia.

Nierealne prognozy finansowe – brak wykazania źródeł przyszłych przychodów.

Brak komunikacji z wierzycielami – nieprzygotowanie negocjacji przed złożeniem wniosku.

Restrukturyzacja firmy i postępowanie o zatwierdzenie układu – często zadawane pytania (FAQ)

1. Czy postępowanie o zatwierdzenie układu jest dostępne dla każdej firmy?

Tak, mogą z niego skorzystać zarówno spółki osobowe i kapitałowe, jak i jednoosobowe działalności gospodarcze.

2. Jak długo trwa całe postępowanie?

Średnio 4–12 miesięcy, w zależności od wyniku głosowania i czasu rozpoznania przez sąd wniosku o zatwierdzenie układu.

3. Czy wierzyciele mogą odwołać się od zatwierdzonego układu?

Tak, w ciągu 14 dni od zatwierdzenia układu, ale sąd rzadko uchyla zatwierdzone układy.

4. Czy restrukturyzacja firmy wpływa na jej zdolność kredytową?

Tymczasowo tak, ale w dłuższej perspektywie poprawa sytuacji finansowej pomaga przywrócić zaufanie banków.

Restrukturyzacja firmy – podsumowanie

Postępowanie o zatwierdzenie układu to narzędzie prawne, które pozwala firmom na odzyskanie kontroli nad finansami bez ryzyka utraty majątku. Kluczem do sukcesu jest:

• Dokładna analiza sytuacji firmy – identyfikacja źródeł problemów.
• Profesjonalne przygotowanie dokumentacji – unikanie błędów formalnych.
• Transparentna komunikacja z wierzycielami – budowanie zaufania.

Uważasz, że restrukturyzacja firmy jest odpowiednim krokiem dla Ciebie i Twojej działalności? Zespół ekspertów działający w ramach naszej Kancelarii Dla Firm pomoże Ci przejść przez ten proces i uwolnić się od wierzycieli. Skontaktuj się z nami, korzystając z formularza online, zadzwoń lub wyślij wiadomość!

Przeczytaj również: Restrukturyzacja firmy – czym jest i jak przebiega? Kompleksowy przewodnik